Παρασκευή 28 Αυγούστου 2009

ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΓΙΑΤΟΥΣ ΓΚΑΓΚΑΒΟΥΖΗΔΕΣ. ΕΙΝΑΙ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΜΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΓΚΑΓΚΑΟΥΖΙΑ

Gagauzlar, turk ve soviet tarih okullarinin bakis acilari.

Gagavuz veya gagauzlar terimi ilk olarak 18ci yuzyilin baslarinda Rus tarihinde gorulmektedir. Boylece tum turkce konusan kuzey bulgaristan hristiyanlari bu terim altinda toplanmakta. Herkez turk irki oldugunu varsaymakta ve nedenide acikca ortada. Emu yarimadasindaki olaylari inceledigimizde ilk olarak yarimadaya bakildiginda Trakyanin tumunun sag ve Makedonyaninda sol cigeri olusturdugudur. Cok eskiden beri Ttrakya bolgesinde, Ege denizinden Dunavise kadar olan bolgede, yunanlastirilmis veya yunanlastirilmamis Trak irklari yasamaktadir. Bizi ilgilendiren bolge kucuk Skithia dir, bugunku Dovruca bolgesi, burada ilk olarak gagavuzlara raslamaktayiz. Buna ters olarak gecmis yillarda tek trakya nufusu teorisi desteklenmemistir ve son yillarda ancak cekimser olarak Bulgaristan ve Yunistan tarihcileri tarafindan beyan bulmustur. Cogu tarihci, kendilerininde cok iyi bildigi gibi Dovruca bolgesinde 3-4cu yuzyilina kadar Kattauzlar vede Krovuzlar veya Krovizler diye adlandirilan trakya irkinin bu bolgede yasadigi gercegini kabul etmemekte. Bu irklarin tarihci Herodot ve cografyaci Ptolemeo tarafindanda kaleme alindigi bir gercektir. Ayricada Roma imparatorlugu doneminde yasayan Ovidio ve Plinio tarafindanda atifta bulunulmustur. Kattauzlar diye bilinen trakya irkinin Gagavuzlarla ortak bi yani vardir, benim fikrime gore isimlerinde ortak bi ek vardir yani uzlar eki bununda halki yada irki belirledigi kanisindayim. Ismin ilk bolumu ise Katta veya Gaga dogal olarak yillar icerisinde degisiklilige ugramistir. Yunan ve roma bibliografyasinada bulunan bu iki atif o bolgede yasayan irkin turk oldugu gercegini tersine cevirmektedir, bir cok tarihcinin idaa ettigi gibide bu irkin turkce konusan veya turk irkindan gelen uzlarindan oldugudur, ve bu irkin Emu yarimadasinda 10-11 yuzyillarinda ortaya ciktigidir. Sonuclar: uzlar ekiyle anilan irklarin veya halklarin yarimadada bu olaylardan once burada yasamislar ve kolayca yunanlastirilmislardir, daha hacli seferlerinin ilk yillarindan.


Yasami idame edebilmek icin dilin degisimi

Balkanlarda Bizansin basilica dusmani Bulgarlardi. Bulgar halki hic bir yere bagli olmayan, yoneticilerinin ise herzaman iktidari arayan kisiler tarafindan yonetilmektedir. A ve B bulgar devletinin kurulmasi bizans sinirlarinin surekli degisimine neden olmaktadir, ama karadenizin bati sahil seridi herzaman Bizans topragi olarak kalmistir. Hacliseferleri sona erdiginde simdiki simdiki Bulgaristan sinirlarinda uc prenslik kurulmustur: Tirnavo, Vidinio ve Kavarna prenslikleri, Tirnavo ve Vidinio prensliklerinin nufusunu bulgar halki olusturmaktadir, Kavarna prensligininkini ise Bizans yunanlilari, Vlahlar, Kumanlar, ve Selcuk turkleri olusturmaktadir. Ilk yonetici Balik ve ikincisi ise Dobrotica oldu, kendisi prensligi digger ikisinden ayirip Bizans imparatorluguna katilir. Dobroticanin olumunden sonar prensligin basina oglu Ivagos gecer. Ivagos Macar, Moldova ve Vlahia hristiyanlarina karsi yapilacak olan savasa katilmayi Kabul etmez ve bunun sonucu olarakta Kavarnas bolgesi Osmanlilar tarafindan 1394 te isgale ugrar. Isgalden sonar prenslik halki yoneticisiz kalir ve boylece dillerini degistirmek zorunda kalirlar. Yogun Osmanli turkleri nufusu icinde yasadiklari icin hayatlarini idame edebilmek icin vede ticaret yapabilmeleri icin dillerini degistirirler ve turkce konusmaya baslarlar. Ozellikle gagavuzlarin dilleri turkiyede yasayan osmanlilara nazaran balkanlarda yasayan osmanlilarin dilleriyle yakinlik gostermektedir, yani resmi turkcenin kullanilmasina karsin onlar yunan grameri ve dusuncesini bugune kadar dillerinde kullanmaktadirlar. Konstantinopolisin Osmanlilar tarafindan isgalinden sonar Konstantinopolis patrigi tum hristiyanlarin dini ve politik lideri olarak taninir ve boylece Gagavuzlarda hristiyan milletine katilirlar.


Gagavuzlarin dogu Trakyaya yerlesimi

Gagavuz nufusunun dogu Trakyaya ilk yerlesimi, ozelliklede Hafsa bolgesine, 512 ile 560 yillari arasinda 1ci Yavuz Selim ve Muhammed kralliklari sirasinda gerceklesmistir. Edirnede Haskii bolgesinde toprak islerinde irgat olarak kullanildilar, Sultanin tarlalarinda ve Ukraynali hristiyan esi Rokselanin hayir kurumlarinda calistirildilar. 16ci yuzyilda Osmanli kasif Evliya Celebinin balkanlara yaptigi yolculukta gavur turklere rastlar ve turkce konusan hristiyanlarin nasil var oldugu konusunda dusunceye dalar. Sonradan yaptigi kucuk bir arastirma sonucu bu irkin turk olmadigi sonucunu Kabul eder. Yazili belgelerine gore, osmanlilara ve turk irkindan olanlara daha kuzeyde Dunavisin kiyilarinda rastlar. Butun Rusya Turkiye savaslarinda Gagavuzlar tum gucleriyle Rus ordusuna yardim etmislerdir. 1810-1820 yillari arasinda Verssaraviadaki Gagavuz toplulugu gelisim gosterir ve faliyetlerini bazen dusman bazende kardes topraklari uzerinde devam eder. Rencper olarak Moldavya ve Vlahiada olan butun olaylarin icinde yer almaktadirlar. Kendi kurduklari askeri guc ile Filiki Eterianin temsilcisi olan Dimitris Vatikiotis onderliginde Ipsilandis ihtilaline katilmislardir. Bulgarlar tum tarih kitaplarinda Gagavuzlarin savas alaninda gosterdikleri korkusuzluga ve cesarete vurgu yapmaktadir.

Δεν υπάρχουν σχόλια: